Revised
پاڪستان ۾ عورت جو وڌندڙ ڪردار
بلال مصطفيٰ، ايم اي پريوس، رول نمبر سورنهن
اڳئين دور جي پڌرشاھاڻي سماج ۾ عورت کي تمام گهٽ سمجهيو ويندو
هو پر اڄ جي هن جديد دور ۾ عورت پنهنجو پاڻ کي مختلف شعبن ۾ مرد سان ڪلهو ڪلھي ۾ ملائي
پاڻ کي مضبوط ڪيو آھي، جنهن تي جيترو لکجي گهٽ هوندو، عورت جنهن طرح ٽيڪنالاجي، تعليم،
فيشن ۽ انهيءَ سان گڏوگڏ ٻين گهڻن ئي جڳهن تي ڪردار نظر ايندو، پاڪستان هڪ اسلامي ملڪ آھي جنهن ۾ عورتن کي به مرد
جيتري برابري ھجڻ لازم آھي، جتي ھو به سماج لاءِ پنهنجو ڪردار ادا ڪندي ملن ٿيون.
بقول نيپولين بوناپاٽ جي ته “توهان مون کي هڪ ماءُ ڏيو آئون
توهان کي هڪ پڙھيل لکيل قوم ڏيندس”، جيڪڏهن پاڪستان ۾ ٻهراڙي جي عورتن تي لکجي ته گهڻو
لکجي سگهجي ٿو، ڇو ته ڳوٺن جون عورتون پرهه ڦٽي کان سج لٿي تائين ٻنين جي ڪم، گاهه
ڪرڻ کان ويندي گهر جي ڪمن سان گڏوگڏ سندن جي مردن جون ٻانهن ٻيلي هونديون آهن، خاص
ڪري سنڌ جتي ڳوٺن جون عورتون شھري عورتن لاءِ مثال آھن. بقول محمد علي جناح جي ته “ڪابه
قوم شهرت جي بلندين تائين اوستائين نٿي پهچي سگهي، جيستائين ان قوم جون عورتون
مردن سان گڏ نه هجن.”
پاڪستان ۾ تعليم جي
حوالي سان ڳالھ ڪجي ته عورت جو تعداد25 سيڪڙو وڌيڪ ملندو،
بنسبت مرد جي جيڪو صرف ۽ صرف 38 سيڪڙو آھي. انفارميشن ٽيڪنالاجي شعبي جي ڳالھ ڪجي جنهن ۾ عورتون گهڻي مقدار ۾ اڳيان اچن پيون، جتي
انهن هڪڙي نئين واپاري دنيا دريافت ڪئي آهي، ڪيترين ئي پاڪستاني عورتون جو فيشن ڊزائينگ،
گرافڪ ڊزائينر، تعليم، زراعتي پيداوار، چوپائي مال جي واڌاري، صحافت، راندين ۽ ٻين
مختلف شعبن ۾ وڌندڙ ڪردار نمايان نظر اچي ٿو. انهن شعبن ذريعي اهي پاڪستان جي معيشت
۾ حصو ادا ڪري رھيون آھن. 2008ع ۾ رڪارڊ ٺاهيو ويو جنهن مطابق 21.8 سيڪڙو تحت عورتن
پاڪستان ۾ بيگر ۾ حصو وٺي رهيون هيون. سياست جي ميدان ۾ به عورتون پنهنجو پاڻ
ملهائي رهيون آهن،. گوگل جي سروي مطابق سال 2018ع دوران پاڪستان جي قومي اسيمبلي ۾
جنرل سيٽن سميت 69 سيٽن تي عورتون چونڊجي آيون.
انفارميشن ٽيڪنالاجي شعبي ۾ 14 سيڪڙو جنهن ۾ بيگم جهان آرا جو
نالو نمايان آھي، جنهن پاڪستان جي ترقي ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو آھي، هن ”پاشا“ نالي آرگنائيزيشن
جوڙي آهي جنهن جي پليٽ فارم تان هو مختلف موضوعن تي ڪانفرنسون ڪرائي ان شعبي کي هن
تمام اڳتي ڪيو آھي، جنهن ۾ ڪريم، روشني رائيٽس ۽ ڪجھ ٻيون ڪمپنيون اڳيان وڌيون آھن،
وڏي ڳالھ ته بيگم جو مردن کان پاڪستان جي انهن
ٻن مخصوص شعبن ۾ اهم ڪردار رهيو آھي. اهڙي ئي ريت تعليم واري شعبي ۾ پڻ عورت اڳ کان وڌيڪ اڳڀري نظر اچي
رهي آهي، گوگل جي سروي مطابق ملڪ جي ميڊيڪل يونيورسٽين ۾ سال 2018ع دوران 41681 شاگردياڻين داخلا ورتي،
جڏهن ته سال 2019ع دوران ملڪ جي ميڊيڪل يونيورسٽين ۾ اهو انگ 48472 تائين پهتو. ان
کانسواءِ سنڌ يونيورسٽي ۾ نياڻين جي داخلا بابت مليل ڄاڻ مطابق سال 2018ع ۾ بيچلرس
ڊگري پروگرام ۾ 5 هزار 65 شاگردياڻين داخلا ورتي، جڏهن ته سال 2019ع دوران اهو انگ
گهٽجي 4 هزار 902 ٿيو ، جيڪو سال 2020ع دوران ٻيهر وڌي 5100 ٿي ويو. ان کانسواءِ
ماسٽرس ڊگري پروگرام ۾ سال 2018ع دوران 874 شاگردياڻين داخلا ورتي، جڏهن ته سال
2019ع دوران ماسٽرس ڊگري پروگرام ۾ 1370 شاگردياڻين داخلا ورتي، جنهن مان واضح آهي
ته اڳ جي ڀيٽ ۾ هن وقت نياڻين جو اعليٰ تعليم پرائڻ لاءِ ڏينهون ڏينهن انگ وڌي
رهيو آهي. عورتن جي نوڪري بابت ڪيل ورلڊ بئنڪ جي سال 2019ع جي رپورٽ مطابق 22.87
سيڪڙو عورتون مختلف هنڌن تي نوڪريون ڪري رهيون آهن.
هتي ان ڳالهه جو به ذڪر ڪندا هلون ته اسان وٽ عورتن جي حقن
لاءِ ڪيترائي قانون پاس ته ٿيل آهن پر انتهائي افسوس سان چوڻو ٿو پوي ته ان تي عمل
اهو ناهي ٿي سگهيو جيڪو ٿيڻ گهرجي، ان ڪري ئي اسان وٽ عورتن تي تشدد جا واقعا
گهٽجڻ بدران ڏينهون ڏينهن وڌي رهيا آهن، عورتن جي قتل کان ويندي عورتن تي تشدد جي
واقعن واريون خبرون روز اخبارن جون زينت بڻيل آهن، عورتن جي حقن لاءِ جوڙيل سماجي
تنظيمون به رڳو سيمينار ۽ ريليون منعقد ڪرڻ تائين محدود آهن.
جيڪڏهن ڏٺو وڃي ته عورت شروعات کان وٺي بهادر رهي آھي، جنهن
جو هڪ عظيم مثال شھيد محترمه بينظير ڀٽو آھي جيڪا پاڪستان جي تاريخ جي پهرين وزيراعظم
عورت ٿي پر اڄ عورت کي اڃا به ڪيترين ئي مشڪلاتن کي منهن ڏيڻو پوي ٿو، اسڪولن ۾ عورت
کي پڙھائڻ کان وٺي ٻين ڪيترين ئي ڳالهين ۾ گهٽ ترجيح ڏني وڃي ٿي، سنڌ جي ڳوٺن جي عورتن
کي مئٽرڪ تائين تعليم ڏياري گهر تائين محدود ڪيو وڃي ٿو، عورت جي ڪردارڪشي ڪئي وڃي
ٿي، ڪيترائي ڀيرا ان مظلوم کي ڪاري ڪري ماريو وڃي ٿو، جتي اسان دنيا جي تهذيب يافتا
قومن جي عورتن جا مثال وٺي پاڻ کي چڱو چوندا آھيون اتي اسان کي به هر عورت کي برابري
جو حق جنهن جو اسلام ۾ به تاڪيد ڪيل آھي، ڏئي اڳيان ڪيون ته جيڪو اسان جو اولين فرض
آھي تنهن کي تڪميل تائين پهچائڻ ۾ حڪومت سان گڏ ڪامياب ٿيون.
It is wrong figure that 62 % females are literate.it was very interesting
In medical what was male female ratio? It was more than male. HEC and others were planning to change admission policy,as after passing MBBS many of the medical graduates were not joining this profession
It is wrong figure that 62 % females are literate
پاڪستان ۾ عورت جو وڌندڙ
ڪردار
بلال مصطفيٰ، ايم اي
پريوس، رول نمبر سورنهن
اڳئين دور جي پڌرشاھاڻي
سماج ۾ عورت کي تمام گهٽ سمجهيو ويندو هو پر اڄ جي هن جديد دور ۾ عورت پنهنجو پاڻ کي
مختلف شعبن ۾ مرد سان ڪلهو ڪلھي ۾ ملائي پاڻ کي مضبوط ڪيو آھي، جنهن تي جيترو لکجي
گهٽ هوندو، عورت جنهن طرح ٽيڪنالاجي، تعليم، فيشن ۽ انهيءَ سان گڏوگڏ ٻين گهڻن ئي جڳهن
تي ڪردار نظر ايندو، پاڪستان هڪ اسلامي ملڪ
آھي جنهن ۾ عورتن کي به مرد جيتري برابري ھجڻ لازم آھي، جتي ھو به سماج لاءِ پنهنجو
ڪردار ادا ڪندي ملن ٿيون.
بقول نيپولين بوناپاٽ جي
ته “توهان مون کي هڪ ماءُ ڏيو آئون توهان کي هڪ پڙھيل لکيل قوم ڏيندس”، جيڪڏهن پاڪستان
۾ ٻهراڙي جي عورتن تي لکجي ته گهڻو لکجي سگهجي ٿو، ڇو ته ڳوٺن جون عورتون پرهه ڦٽي
کان سج لٿي تائين ٻنين جي ڪم، گاهه ڪرڻ کان ويندي گهر جي ڪمن سان گڏوگڏ سندن جي مردن
جون ٻانهن ٻيلي هونديون آهن، خاص ڪري سنڌ جتي ڳوٺن جون عورتون شھري عورتن لاءِ مثال
آھن. بقول محمد علي
جناح جي ته “ڪابه قوم شهرت جي بلندين تائين اوستائين نٿي پهچي سگهي، جيستائين ان
قوم جون عورتون مردن سان گڏ نه هجن.”
پاڪستان ۾ تعليم جي حوالي سان ڳالھ ڪجي ته عورت جو تعداد
62 سيڪڙو وڌيڪ ملندو، بنسبت مرد جي جيڪو صرف ۽ صرف 38 سيڪڙو آھي. انفارميشن ٽيڪنالاجي شعبي جي ڳالھ ڪجي جنهن ۾ عورتون گهڻي مقدار ۾ اڳيان اچن پيون، جتي
انهن هڪڙي نئين واپاري دنيا دريافت ڪئي آهي، ڪيترين ئي پاڪستاني عورتون جو فيشن ڊزائينگ،
گرافڪ ڊزائينر، تعليم، زراعتي پيداوار، چوپائي مال جي واڌاري، صحافت، راندين ۽ ٻين
مختلف شعبن ۾ وڌندڙ ڪردار نمايان نظر اچي ٿو. انهن شعبن ذريعي اهي پاڪستان جي معيشت
۾ حصو ادا ڪري رھيون آھن. 2008ع ۾ رڪارڊ ٺاهيو ويو جنهن مطابق 21.8 سيڪڙو تحت عورتن
پاڪستان ۾ بيگر ۾ حصو وٺي رهيون هيون. سياست جي ميدان ۾ به عورتون پنهنجو پاڻ
ملهائي رهيون آهن،. گوگل جي سروي مطابق سال 2018ع دوران پاڪستان جي قومي اسيمبلي ۾
جنرل سيٽن سميت 69 سيٽن تي عورتون چونڊجي آيون.
انفارميشن ٽيڪنالاجي شعبي
۾ 14 سيڪڙو جنهن ۾ بيگم جهان آرا جو نالو نمايان آھي، جنهن پاڪستان جي ترقي ۾ اهم ڪردار
ادا ڪيو آھي، هن ”پاشا“ نالي آرگنائيزيشن جوڙي آهي جنهن جي پليٽ فارم تان هو مختلف
موضوعن تي ڪانفرنسون ڪرائي ان شعبي کي هن تمام اڳتي ڪيو آھي، جنهن ۾ ڪريم، روشني رائيٽس
۽ ڪجھ ٻيون ڪمپنيون اڳيان وڌيون آھن، وڏي ڳالھ
ته بيگم جو مردن کان پاڪستان جي انهن ٻن مخصوص شعبن ۾ اهم ڪردار رهيو آھي. اهڙي ئي ريت تعليم
واري شعبي ۾ پڻ عورت اڳ کان وڌيڪ اڳڀري نظر اچي رهي آهي، گوگل جي سروي مطابق ملڪ
جي ميڊيڪل يونيورسٽين ۾ سال 2018ع دوران
41681 شاگردياڻين داخلا ورتي، جڏهن ته سال 2019ع دوران ملڪ جي ميڊيڪل يونيورسٽين ۾
اهو انگ 48472 تائين پهتو. ان کانسواءِ سنڌ يونيورسٽي ۾ نياڻين جي داخلا بابت مليل
ڄاڻ مطابق سال 2018ع ۾ بيچلرس ڊگري پروگرام ۾ 5 هزار 65 شاگردياڻين داخلا ورتي،
جڏهن ته سال 2019ع دوران اهو انگ گهٽجي 4 هزار 902 ٿيو ، جيڪو سال 2020ع دوران
ٻيهر وڌي 5100 ٿي ويو. ان کانسواءِ ماسٽرس ڊگري پروگرام ۾ سال 2018ع دوران 874
شاگردياڻين داخلا ورتي، جڏهن ته سال 2019ع دوران ماسٽرس ڊگري پروگرام ۾ 1370
شاگردياڻين داخلا ورتي، جنهن مان واضح آهي ته اڳ جي ڀيٽ ۾ هن وقت نياڻين جو اعليٰ
تعليم پرائڻ لاءِ ڏينهون ڏينهن انگ وڌي رهيو آهي. عورتن جي نوڪري بابت ڪيل ورلڊ
بئنڪ جي سال 2019ع جي رپورٽ مطابق 22.87 سيڪڙو عورتون مختلف هنڌن تي نوڪريون ڪري
رهيون آهن.
هتي ان ڳالهه جو به ذڪر
ڪندا هلون ته اسان وٽ عورتن جي حقن لاءِ ڪيترائي قانون پاس ته ٿيل آهن پر انتهائي
افسوس سان چوڻو ٿو پوي ته ان تي عمل اهو ناهي ٿي سگهيو جيڪو ٿيڻ گهرجي، ان ڪري ئي
اسان وٽ عورتن تي تشدد جا واقعا گهٽجڻ بدران ڏينهون ڏينهن وڌي رهيا آهن، عورتن جي
قتل کان ويندي عورتن تي تشدد جي واقعن واريون خبرون روز اخبارن جون زينت بڻيل آهن،
عورتن جي حقن لاءِ جوڙيل سماجي تنظيمون به رڳو سيمينار ۽ ريليون منعقد ڪرڻ تائين
محدود آهن.
جيڪڏهن ڏٺو وڃي ته عورت
شروعات کان وٺي بهادر رهي آھي، جنهن جو هڪ عظيم مثال شھيد محترمه بينظير ڀٽو آھي جيڪا
پاڪستان جي تاريخ جي پهرين وزيراعظم عورت ٿي پر اڄ عورت کي اڃا به ڪيترين ئي مشڪلاتن
کي منهن ڏيڻو پوي ٿو، اسڪولن ۾ عورت کي پڙھائڻ کان وٺي ٻين ڪيترين ئي ڳالهين ۾ گهٽ
ترجيح ڏني وڃي ٿي، سنڌ جي ڳوٺن جي عورتن کي مئٽرڪ تائين تعليم ڏياري گهر تائين محدود
ڪيو وڃي ٿو، عورت جي ڪردارڪشي ڪئي وڃي ٿي، ڪيترائي ڀيرا ان مظلوم کي ڪاري ڪري ماريو
وڃي ٿو، جتي اسان دنيا جي تهذيب يافتا قومن جي عورتن جا مثال وٺي پاڻ کي چڱو چوندا
آھيون اتي اسان کي به هر عورت کي برابري جو حق جنهن جو اسلام ۾ به تاڪيد ڪيل آھي، ڏئي
اڳيان ڪيون ته جيڪو اسان جو اولين فرض آھي تنهن کي تڪميل تائين پهچائڻ ۾ حڪومت سان
گڏ ڪامياب ٿيون.
Nothing new, Content is weak
How u sayd its increasing? u have to prove it.
For example, what was figure of girls students seeking admission or who got admission in Sindh University in 2020? and what was 2-3 years back
Same can be seen in M.Phil admission entry test.
Medical admission etc. these numbers can be found on net
Check increasing number of women in jobs
Number of women in politics, activism
Whatever u say u have to give evidence, just saying increasing will not do
Referred back, send revised till Sunday evening
پاڪستان ۾ عورت جو وڌندڙ ڪردار
بلال مصطفيٰ، ايم اي پريوس، رول نمبر سورنهن
اڳئين دور جي پڌرشاھاڻي سماج ۾ عورت کي تمام گهٽ سمجهيو ويندو هو پر اڄ جي هن جديد
دور ۾ عورت پنهنجو پاڻ کي مختلف شعبن ۾ مرد سان ڪلهو ڪلھي ۾ ملائي پاڻ کي مضبوط
ڪيو آھي، جنهن تي جيترو لکجي گهٽ هوندو، عورت جنهن طرح ٽيڪنالاجي، تعليم، فيشن ۽
انهيءَ سان گڏوگڏ ٻين گهڻن ئي جڳهن تي ڪردار نظر ايندو، پاڪستان هڪ اسلامي ملڪ آھي
جنهن ۾ عورتن کي به مرد جيتري برابري ھجڻ لازم آھي، جتي ھو به سماج لاءِ پنهنجو ڪردار
ادا ڪندي ملن ٿيون.
”بقول نيپولين بوناپاٽ جي ته توهان مون کي هڪ ماءُ ڏيو آئون توهان کي هڪ پڙھيل لکيل قوم
ڏيندس“، جيڪڏهن پاڪستان ۾ ٻهراڙي جي عورتن تي لکجي ته گهڻو لکجي سگهجي ٿو، ڇو ته
ڳوٺن جون عورتون پرهه ڦٽي کان سج لٿي تائين ٻنين جي ڪم، گاهه ڪرڻ کان ويندي گهر جي
ڪمن سان گڏوگڏ سندن جي مردن جون ٻانهن ٻيلي هونديون آهن، خاص ڪري سنڌ جتي ڳوٺن
جون عورتون شھري عورتن لاءِ مثال آھن.
پاڪستان ۾ تعليم جي حوالي سان ڳالھ ڪجي ته عورت جو تعداد 62 سيڪڙو وڌيڪ ملندو،
بنسبت مرد جي جيڪو صرف ۽ صرف 38 سيڪڙو آھي.
انفارميشن ٽيڪنالاجي شعبي جي ڳالھ ڪجي جنهن ۾ عورتون گهڻي مقدار ۾ اڳيان اچن پيون،
جتي انهن هڪڙي نئين واپاري دنيا دريافت ڪئي آهي، ڪيترين ئي پاڪستاني عورتون جو فيشن
ڊزائينگ، گرافڪ ڊزائينر، تعليم، زراعتي پيداوار، چوپائي مال جي واڌاري، صحافت، راندين ۽
ٻين مختلف شعبن ۾ وڌندڙ ڪردار نمايان نظر اچي ٿو. انهن شعبن ذريعي اهي پاڪستان جي
معيشت ۾ حصو ادا ڪري رھيون آھن. 2008ع ۾ رڪارڊ ٺاهيو ويو جنهن مطابق 21.8
سيڪڙو تحت عورتن پاڪستان ۾ بيگر ۾ حصو وٺي رهيون هيون.
انفارميشن ٽيڪنالاجي شعبي ۾ 14 سيڪڙو جنهن ۾ بيگم جهان آرا جو نالو نمايان آھي، جنهن
پاڪستان جي ترقي ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو آھي، هن ”پاشا“ نالي آرگنائيزيشن جوڙي آهي جنهن
جي پليٽ فارم تان هو مختلف موضوعن تي ڪانفرنسون ڪرائي ان شعبي کي هن تمام اڳتي
ڪيو آھي، جنهن ۾ ڪريم، روشني رائيٽس ۽ ڪجھ ٻيون ڪمپنيون اڳيان وڌيون آھن، وڏي ڳالھ
ته بيگم جو مردن کان پاڪستان جي انهن ٻن مخصوص شعبن ۾ اهم ڪردار رهيو آھي.
هتي ان ڳالهه جو به ذڪر ڪندا هلون ته اسان وٽ عورتن جي حقن لاءِ ڪيترائي قانون پاس ته
ٿيل آهن پر انتهائي افسوس سان چوڻو ٿو پوي ته ان تي عمل اهو ناهي ٿي سگهيو جيڪو ٿيڻ
گهرجي، ان ڪري ئي اسان وٽ عورتن تي تشدد جا واقعا گهٽجڻ بدران ڏينهون ڏينهن وڌي رهيا
آهن، عورتن جي قتل کان ويندي عورتن تي تشدد جي واقعن واريون خبرون روز اخبارن جون
زينت بڻيل آهن، عورتن جي حقن لاءِ جوڙيل سماجي تنظيمون به رڳو سيمينار ۽ ريليون منعقد
ڪرڻ تائين محدود آهن.
جيڪڏهن ڏٺو وڃي ته عورت شروعات کان وٺي بهادر رهي آھي، جنهن جو هڪ عظيم مثال
شھيد محترمه بينظير ڀٽو آھي جيڪا پاڪستان جي تاريخ جي پهرين وزيراعظم عورت ٿي پر اڄ
عورت کي اڃا به ڪيترين ئي مشڪلاتن کي منهن ڏيڻو پوي ٿو، اسڪولن ۾ عورت کي پڙھائڻ
کان وٺي ٻين ڪيترين ئي ڳالهين ۾ گهٽ ترجيح ڏني وڃي ٿي، سنڌ جي ڳوٺن جي عورتن کي
مئٽرڪ تائين تعليم ڏياري گهر تائين محدود ڪيو وڃي ٿو، عورت جي ڪردارڪشي ڪئي
وڃي ٿي، ڪيترائي ڀيرا ان مظلوم کي ڪاري ڪري ماريو وڃي ٿو، جتي اسان دنيا جي تهذيب
يافتا قومن جي عورتن جا مثال وٺي پاڻ کي چڱو چوندا آھيون اتي اسان کي به هر عورت کي
برابري جو حق جنهن جو اسلام ۾ به تاڪيد ڪيل آھي، ڏئي اڳيان ڪيون ته جيڪو اسان جو
اولين فرض آھي تنهن کي تڪميل تائين پهچائڻ ۾ حڪومت سان گڏ ڪامياب ٿيون.
